De eerste zes maanden van 2024 is in de EU meer elektriciteit opgewekt met wind- en zonne-energie dan met fossiele brandstoffen. Daarmee bereikte de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen een historisch dieptepunt. Het goede nieuws is dus dat de groei van wind- en zonne-energie de grootste aanjager was van de daling van de fossiele brandstoffen. Dit blijkt uit het recent verschenen rapport van onafhankelijke energie denktank Ember. Hoewel de groei in opwekking van wind- en zonne-energie en daling van fossiele energieproductie al een bekende trend is, was het dit keer opmerkelijk dat de daling van fossiele brandstoffen plaatsvond terwijl de vraag naar elektriciteit zich herstelde van de gevolgen van de gasprijzencrisis. De vraag naar elektriciteit nam zelfs toe met 0,7%. Zweden, Nederland, Finland, Denemarken en Griekenland lieten de grootste stijging zien. Daarnaast keerden de elektriciteitsprijzen terug naar het niveau van voor de crisis.
De productie van fossiele brandstoffen daalde met 17% (-71 TWh) vergeleken met dezelfde periode in 2023, tot 27% van de totale opwekking (343 TWh). Steenkool daalde met een kwart (-24%, -39 TWh) en gas met 14% (-29 TWh). Als gevolg hiervan zijn de emissies in de eerste helft van het jaar nu maar liefst bijna een derde lager dan in de eerste helft van 2022. Meer dan 75% van de daling in fossiele opwekking kwam van slechts vijf lidstaten (Duitsland, Italië, Spanje, Frankrijk en België).
Wind- en zonne-energie overtroffen de opleving van de vraag
De groei van wind- en zonne-energie was de grootste aanjager van de daling van de fossiele brandstoffen en overtrof ruimschoots het herstel van de vraag naar elektriciteit. Omdat wind- en zonne-energie werden gestimuleerd door structurele groei via capaciteitsuitbreidingen en door gunstige omstandigheden, voldeden ze ruimschoots aan de toegenomen vraag ter vervanging van fossiele brandstoffen. Zo overtreffen wind- en zonne-energie voor het eerst fossiele opwekking in EU. Wind en zon hebben in de eerste zes maanden van 2024 meer elektriciteit opgewekt dan fossiele brandstoffen. De opwekking van zonne-energie groeide met 20% (+23 TWh) en de opwekking van windenergie steeg met 9,5% (+21 TWh) ten opzichte van de eerste zes maanden van 2023. Bijna de helft van de groei in windopwekking kwam uit slechts twee landen: Duitsland (+5,5 TWh, +8,4%) en Nederland (+4,6 TWh, +35%). De opwekking uit wind werd mede omhoog gepusht door sterkere windsnelheden in de eerste helft van 2024. Wind- en zonne-energie groeiden samen met 13% (+45 TWh). Dit betekende dat hun aandeel in de elektriciteitsopwekking in de EU steeg van 27% in de eerste helft van 2023 tot 30% in 2024, een recordhoogte. Waterkracht veerde op met 21% (+33 TWh), na droogteperiodes die in de twee voorgaande jaren tot een zeer lage productie hadden geleid. De groei van zonne- en windenergie in combinatie met het herstel van de waterkrachtproductie betekende dat met 50% hernieuwbare energiebronnen in de eerste helft van 2024 de helft van de elektriciteit in de EU werd opgewekt. Dit is aanzienlijk meer dan het vorige record van 44% dat vorig jaar werd gevestigd. Wind- en zonne-energie overtroffen samen de fossiele opwekking in dertien lidstaten, waarvan er vier in 2024 voor het eerst de mijlpaal bereikten in de periode januari-juni: Duitsland, België, Hongarije en Nederland.
Gericht beleid nodig
De eerste helft van 2024 laat zien dat de elektriciteitstransitie in de EU in volle gang is, aangezien wind- en zonne-energie snel genoeg groeien om de groei van de vraag te overtreffen en fossiele brandstoffen uit de mix te verdringen. Om de elektriciteitstransitie in de EU in dit tempo voort te zetten, is echter een gericht beleid nodig om de belemmeringen voor de integratie van wind- en zonne-energie weg te nemen. Adequate steun voor netaansluitingen en andere factoren die een snelle ontwikkeling mogelijk maken, zijn nodig om ervoor te zorgen dat de economische, veiligheids- en klimaatvoordelen in heel Europa worden gerealiseerd.
